پورت گذاری استفاده شده در شیمی درمانی

پورت گذاری ها دسترسی های وریدی هستند جهت تزریق داخل عروق مانند آنژیوکت ها که در هنگام اتصال سرم از آن ها استفاده می شود و احتمالا با آن ها آشنا هستید البته تفاوت های بسیاری بین این دو وجود دارد که در ادامه به کاربردها و تفاوت های پورت ها خواهیم پرداخت

کاربردهای پورت در شیمی درمانی در سرطان پستان

رگ های محیطی که در دست و پا وجود دارند رگ های باریکی هستند. همکاران پرستار معمولا رگ های سطحی که قطر کمی دارند را می توانند پیدا کنند. هنگام تزریق ماده با سوزن، رگ ها دچار التهاب می شوند و تا مدت ها دچار التهاب باقی می مانند و رگ ها قابل استفاده نیستند. به ندرت این التهاب ممکن است موجب بسته شدن رگ ها شود که به آن فلبیت گویند.

در افرادی که شیمی درمانی انجام می گیرد، به دلیل تزریقات مکرر، رگ ها التهاب پیدا می کنند. همچنین مصرف داروهای شیمی درمانی می توانند در طولانی مدت موجب آسیب و بسته شدن رگ ها شوند. در نتیجه بعد از مدتی این بیماران رگ مناسبی نخواهند داشت و در تزریقات دارو به دردسر می افتند. به همین علت از پورت گذاری در این بیماران استفاده می کنیم.

انواع پورت های شیمی درمانی

پورت دارای یک سر پلاستیکی و یک لوله است. سر پلاستیکی در زیر پوست جایگذاری می شود و قابل لمس است و به لوله ای متصل است که انتهای آن به یک رگ گشاد و نزدیک به قلب متصل شده است. این پورت ها به انواع با لوله و بدون لوله تقسیم می شوند.

فواید پورت گذاری

• به دلیل لمس پلاستیک رگ راحت پیدا می شود و تزریق داروها انجام می شود.
• به دلیل قطر زیاد لوله و قرار گرفتن در یک رگ گشاد سرعت گرفتن داروها بیشتر است.
• به دلیل قطر زیاد لوله و قرار گرفتن در یک رگ گشاد، احتمال مسدود شدن آن رگ حتی با وجود تزریق داروهای شیمی درمانی بسیار کم است.

رگ های مناسب پورت گذاری

در اکثر مواقع جایگذاری پورت در سیاهرگ یا ورید نواحی بالا مانند گردن و ترقوه که رگ های بزرگ تر و نزدیک تر به قلب دارند انجام می گیرد. پلاستیک پورت نیز در ناحیه قفسه سینه جایگذاری می گردد. قفسه سینه محل بسیار مناسبی است به علت آن که بخش پلاستیکی در زیر دنده ها قرار دارند و هنگام لمس آن فرو نمی رود. در رگ های تحتانی ریسک تشکیل لخته در دور لوله وجود دارد و سطح بهداشت آن پایین تر است.

چه افرادی نمی توانند از پورت برای شیمی درمانی استفاده کنند؟

در موارد بسیار نادر مانند افرادی که وریدهای بالای گردنی لخته داشته باشند پورت گذاری با احتیاط خاصی انجام می گیرد و هیچ منع مطلقی وجود ندارد.

شیوه انجام عمل جراحی پورت گذاری

معمولا از طریق سونوگرافی محل سیاهرگ گردن یا ترقوه را پیدا می کنیم و با یک سوزن وارد می شویم و لوله را رد می کنیم. با یک برش کوچک زیر پوست نیز پلاستیک را تعبیه می کنیم و لوله را به پلاستیک متصل می کنیم. این تکنیک هم از طریق بیهوشی و هم از طریق بی حسی انجام می گیرد. با توجه به آن که این پروسه حدودا 30 دقیقه زمان می برد و ممکن است پیدا کردن رگ دشوار باشد، بیهوشی عمومی ترجیح داده می شود.

شیوه خارج کردن و برداشتن پورت شیمی درمانی

پروسه خارج کردن پورت سریع تر است و می تواند با بی حسی موضعی انجام شود. در مورد علت خروج پورت هم عوامل مختلفی مانند عفونت، حساسیت و یا اتمام درمان را می توان نام برد.

استفاده از پورت در بیماران مبتلا به لنف ادم

با توجه به آن که قرار دادن پورت در بیمارانی که تحت عمل جراحی پستان قرار گرفته اند انجام می شود، ممکن است لنف ادم زیر بغل را افزایش دهد. در این مواقع ترجیح می دهیم که پورت گذاری در سمتی انجام گیرد که تحت عمل قرار نگرفته است و لنف ادم ندارد. اما در صورت نبود این امکان هیچ منع مطلقی برای آن وجود ندارد.

مراقبت های خانگی از پورت شیمی درمانی

مراقبت از پورت به خود شخص بیمار ارتباط ندارد و مراقبت خانگی خاصی ندارد. زیرا پورت در زیر پوست کار گذاشته می شود و اصلا در دسترس بیمار نیست مراقبت ها به زمان تزریق باز می گردد.

شیوه شستشوی پورت شیمی درمانی

از همکاران پرستار درخواست می شود که پس از پورت گذاری و تزریق دارو، ماده هپارین را به صورت رقیق شده در پلاستیک تزریق کنند که در داخل لوله ها بماند و از ایجاد لخته جلوگیری کند. البته ممکن است علی رغم رعایت تمام این مراقبت ها در داخل پورت ها لخته تشکیل شود.

عوارض پورت شیمی درمانی

• عفونت

به علت آن که پورت یک جسم خارجی است و سرم نیز که یک ماده ی خارجی است تزریق می شود ریسک عفونت بالا است. عفونت با علامت تب و لرز خصوصا پس از تزریق داروها مشاهده می شود. در این مواقع یک دوره آنتی بوتیک تجویز می شود. اگر بدن شخص به آنتی بیوتیک جوابگو نباشد، جراح پورت را خارج می کند و در ناحیه دیگری جایگذاری می کند.

• مسدود شدن لوله ها

ممکن است به علت لخته لوله ها بسته شوند. در این مواقع جراح پورت را خارج می کند و یک پورت جدید را جایگذاری می کند.

آیا تمام بیماران مبتلا به سرطان به پورت گذاری نیاز دارند؟

تمام بیماران مبتلا به سرطان نیاز به پورت گذاری ندارند. بعضی از بیماران رژیم غذایی کوتاه مدت و تزریقات کمتری دارند. اگر همکاران انکولوژیست تشخیص دهند که داروهای تزریقی در کوتاه مدت آسیبی به رگ ها وارد نمی کند، نیازی به پورت گذاری نیست. اما در صورت نیاز همکاران انکولوژیست به جراحان توصیه می کنند که حتما پورت گذاری انجام شود.